Vreemdgaan leidt vrijwel direct tot oordelen van partners, vrienden, familie, collega’s, buren… iedereen vindt er wel iets van. Ook maatschappelijk oordelen we over vreemdgaan. Dat helpt niet en oordelen kunnen in de weg staan om belangrijke inzichten te krijgen.
Oordelen is menselijk
Iedereen oordeelt, behalve misschien de Dalai Lama. Oordelen is menselijk. En hoe enger of pijnlijker iets is voor ons, des te meer we oordelen. Maar oordelen zijn slechts gedachten die vanzelf komen, en je kunt kiezen wat je ermee doet. Hoe vaker je oordelen laat gaan, des te minder je ze krijgt. Als je een oordeel serieus neemt, sla je de deur naar de ander dicht. Je leert de ander niet beter kennen, het oordeel zit in de weg. Neem je het oordeel niet aan, dan is de deur open. Ik vind mensen heel boeiend en wil juist door die deur, zeker als iemand overspel pleegt. Zo heb ik veel belangrijke inzichten gekregen over vreemdgaan, die mensen verder helpen. Die kun jij zelf ook krijgen.
Oordelen gaan over degene die oordeelt
Zoals ik schreef, oordelen we sneller als we ergens moeite mee hebben. Iets wat iemand doet, zegt of een eigenschap roept angst op, gekwetstheid, een onzeker of gekleineerd gevoel, schaamte of iets anders. Dat wat je voelt, is dus veel interessanter dan je oordeel. Toch zijn oordelen soms nuttig. Ze kunnen je namelijk iets vertellen over een grens, waarde, behoefte, belang. In dat geval is het ook weer handiger om met die informatie iets te doen, niet met het oordeel. Als er over je wordt geoordeeld, neem het dan niet persoonlijk. Makkelijker gezegd dan gedaan, en oordelen kunnen pijn doen, dat is naar.
Als je over jezelf oordeelt
In oordelen over jezelf zijn veel mensen erg goed, daar hoef je niet voor vreemd te gaan. Heel vervelend is dit, want je voelt je er klein door, terwijl nu juist kracht nodig is. Ook zorgt het vaak voor schaamte, wat gesprekken in de weg staat. Bij schaamte wil je immers het liefst onder een steen gaan liggen, je onzichtbaar maken. De oordelen komen van je innerlijke criticus. Wat je kunt doen, is telkens als je over jezelf oordeelt niet inhoudelijk op het oordeel ingaan. Je kunt tegen je innerlijke criticus zeggen: ‘Dit oordelen helpt niet om goed met de situatie om te gaan.’ En richt je dan op afleiding of op hoe jij verantwoordelijkheid kunt nemen op een constructieve manier.
Hoe omgaan met oordelen
Als je geconfronteerd wordt met een oordeel over jezelf of je partner kun je daar zo op reageren: ‘Ik vind het niet fijn als je oordeelt, het helpt mij ook niet.’ Of: Ik hoor dat je oordeelt. Dat is menselijk. Het doet mij echter pijn en ik schiet er ook niets mee op. Ik zou graag willen dat je we gewoon kunnen praten over wat er speelt, kan dat? Of: ik praat hier nu liever niet over, kunnen we het over iets anders hebben?’
Veel voorkomende oordelen over vreemdgaan
Ik kan me goed herinneren hoe er in DWDD werd geoordeeld over het vreemdgaan van Kluun. Zijn vrouw was terminaal ziek toen hij vreemdging. Wat moet je dan voor klootzak zijn?! Niemand van de oordelende mensen had ooit zelf in zo’n situatie gezeten…
Oordelen over mensen die vreemdgaan klinken vaak zo: Het zijn egoïsten, aandachtszoekers, labiele mensen, narcisten, seksverslaafden, ze hebben borderline of een midlife crisis. Er zijn mensen die ontrouw zijn en narcistische trekken/persoonlijkheidsstoornis, of een seksverslaving hebben, maar dat zijn er weinig. De meeste mensen die overspel plegen zijn gewone, fijne, jarenlang trouwe mensen, die ergens naar op zoek zijn, of iets proberen te verdrijven (bijvoorbeeld eenzaamheid).
Het probleem van oordelen over vreemdgaan
Bij overspel zijn er een aantal belangrijke taken:
- Door de emoties gaan, ze doorwerken
- Emoties tonen en emoties van partner toelaten en je partner steunen
- Doorgaan met leven
- De betekenis van het overspel onderzoeken
- Je verantwoordelijkheden nemen
- Keuzes maken, hoe wil je verder?
- Relatie versterken
- Vertrouwen herstellen
- Het overspel integreren in je/jullie levensverhaal
Als je in een oordeel blijft hangen, kun je niet constructief omgaan met het overspel. Ook wordt het verhaal dat je jezelf vertelt over jezelf en je leven bitter en oppervlakkig.
Wat is ‘interessant’ aan vreemdgaan
Een oordelende houding vervangen door nieuwsgierigheid brengt je veel, zeker als het om jezelf of je partner gaat. Dit betekent niet dat je het overspel niet verkeerd vindt en niet boos mag zijn, maar dat je je partner/jezelf niet als dader gaat zien en jezelf/je partner niet als slachtoffer. Je partner heeft een fout gemaakt, maar is niet een fout mens. Kennelijk is er iets wat je (partner) gedreven heeft. Wat is dat? Wat zegt het over hem, jou, jullie relatie, de context? Waarom is je partner/ben jij niet anders omgegaan met behoeften, verlangens, onvrede, nare emoties of wat dan ook een rol speelt? En, een pijnlijke vraag: wat heb jij wellicht gedaan of gelaten waardoor er ruimte was voor een ander?
In plaats van oordelen over vreemdgaan, je partner beter leren kennen
Een van de grootste valkuilen in een relatie is denken dat je je partner kent. Ten eerste kunnen we onszelf en een ander nooit helemaal kennen. Ten tweede is iedereen altijd in verandering, niet alleen uiterlijk, maar ook innerlijk. Dat besef kan jullie helpen interesse in elkaar te houden en blijven tonen. Essentieel in elke relatie is:
- Emotionele betrokkenheid (echt willen weten wat er bij je partner van binnen speelt)
- Toegankelijkheid (beschikbaar zijn voor je partner, maar ook je eigen binnenwereld delen)
- Ontvankelijkheid (dat wat je partner deelt, kunnen binnenlaten, je erin verplaatsen en sensitief reageren).
Het vreemdgaan legt de noodzaak bloot om deze drie dingen te praktiseren met je partner. Het is ook de beste manier om vertrouwen te herstellen en de relatie te beschermen tegen overspel.