Overspel schaadt het vertrouwen ernstig. Liegen over ontrouw maakt het nog erger. En je partner niet vertrouwen is moeilijk. Hij of zij moet juist je veilige haven zijn in plaats van een bron van onveiligheid en stress. Hoe kun je vertrouwen herstellen na overspel en leugens daarover? Deze blog met 11 tips en bijgaande video helpen je erbij.
“Het is alsof ik langs een afgrond loop en hij me elk moment een duw kan geven.” “Ze kan alles zeggen, maar waarom zou het nu wel waar zijn?” “Ik verwacht elk moment weer een dreun.” Een greep uit de opmerkingen van bedrogen mensen uit mijn praktijk. Het is zwaar als je je partner niet vertrouwt. Je beseft dat je je partner niet onder controle hebt en niet zo goed kent als je dacht. Doodeng is dat. Het voelt onveilig. Het is heel belangrijk dat dit verandert.
1. Heb geduld en wees beschikbaar voor je partner. Vertrouwen herstellen na overspel is niet eenvoudig.
Mensen die zijn vreemdgegaan schrikken vaak enorm van het effect op hun partner. De pijn, boosheid, maar zeker ook het wantrouwen is moeilijk om mee om te gaan. Ze proberen hun partner gerust te stellen: “Ik ben ermee gestopt, ik ga het nooit meer doen, ik ben nu echt te vertrouwen.” En merken dan dat dit niet werkt. Zo eenvoudig is vertrouwen herstellen na overspel niet. Het gezegde is waar: vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Je bent gelukkig niet machteloos.
Het allerbelangrijkste is dat je beschikbaar bent voor je partner. Veel partners willen veel over het overspel praten, ze zitten met veel vragen en emoties. Soms vragen ze keer op keer hetzelfde, of moeten ze vaak stoom afblazen. Door er voor hem of haar te zijn, neem je verantwoordelijkheid voor je daad en laat je zien dat hij of zij echt belangrijk voor je is.
2. Weet waaruit vertrouwen bestaat
Om te begrijpen waaraan je werkt, is het belangrijk een idee te hebben van wat vertrouwen nu eigenlijk is. Vertrouwen bestaat uit verschillende elementen: oprechtheid (je meent wat je zegt en doet), integriteit (je gaat respectvol met anderen om), consistentie (je doet wat je zegt) en commitment (je werkt met toewijding aan dingen die belangrijk zijn). Door deze elementen in al je handelen te brengen, word je een betrouwbaar persoon. Dat betekent dus dat je je niet alleen zo opstelt bij je partner. Als je partner je hoort liegen tegen iemand, of oordelen over iemand waar je wel aardig tegen doet, gaan de alarmbellen af. Je komt dan niet over als iemand bij wie hij of zij veilig is.
3. Niet liegen is essentieel bij vertrouwen herstellen
Iedereen die bedrogen en voorgelogen is, zal denken: Hoe weet ik of het waar is wat je vertelt? Ik heb je eerder onterecht vertrouwd. Vooral recht in het gezicht liegen, bijvoorbeeld als je partner vraagt of je vreemdgaat, haalt het vertrouwen volledig onderuit. Je woorden hebben daarna weinig waarde meer voor je partner. Het duurt dan langer en is moeilijker het vertrouwen te herstellen. Stop dus met liegen. Geef eerlijk antwoord op de vragen van je partner, over met wie, hoe lang, wanneer, waarom, wat je voor de ander voelt, of je nog aan de ander denkt, etcetera. Hou geen belangrijke zaken achter.
Je hoeft geen pijnlijke details te vertellen over het hoe. Daar gaat het vaak niet om, tenzij het je juist wel om spannende seks gaat (maar dan nog is het niet nodig details te vertellen). Het is ook belangrijk om te onderzoeken waarom je hebt gelogen en dit uit te leggen. Dat praat het niet goed, maar kan het wel de juiste betekenis geven.
4. Neem de angst van je partner serieus
Je partner voelt zich nu onveilig bij jou. Jij weet wat je doet, hoe je je voelt en of je eerlijk bent; je partner niet. Je hebt iets gedaan wat je partner waarschijnlijk niet verwachtte en niet van je wist. Je partner vraagt zich af wie je nu eigenlijk bent, wat hij of zij voor je betekent, of je wel oprecht bent, wat jullie relatie voor je betekent, wat er echt was de afgelopen tijd (soms jaren). Al die onzekerheden maken bang. Waar ben ik aan toe? Kan het morgen weer gebeuren, zonder dat ik het door heb? Probeer je helemaal te verplaatsen in hoe dat is. Dat helpt om er goed op te reageren, met begrip en empathie. Vraag je partner wat helpt als hij of zij zo bang is. Vaak helpt het als je er dan even over kunt praten, of kunt appen.
5. Incasseer boosheid, niet defensief reageren
Veel mensen die bedrogen zijn, zijn vreselijk boos. Dat is een passende emotie, boosheid geeft immers aan dat iemand je grenzen heeft overschreden. Voor veel mensen is het echter moeilijk om boosheid te incasseren. Je kunt bang zijn voor escalatie of je klein en minderwaardig gaan voelen. Dat leidt er vaak toe dan mensen het onderwerp gaan vermijden, defensief reageren of de boosheid passief ondergaan. Daardoor heeft je partner niet het idee dat jij hem of haar serieus neemt, of zijn leed aantrekt. Het is belangrijk dat je luistert naar je partner en de boosheid erkent.
Als je partner te ver gaat en je uitscheldt of opzettelijk kwetst, reageer dan begripvol op de boosheid en geef een grens aan: “Ik weet dat ik je pijn heb gedaan en je boosheid is terecht. Maar het lost niets op als je nare dingen tegen mij zegt. Stop daar alsjeblieft mee.” Mijn ervaring is dat partners het zelf ook niet fijn vinden als ze te ver gaan in hun woede. Als je partner blijft tieren, kun je zeggen: “Ik ga nu weg en wil met je verder praten als dat weer gaat.”
6. Stem af op wat je partner nodig heeft
De stress en onzekerheid van je partner is niet te voorkomen, maar je kunt wel uitzoeken wat je partner helpt. Er zijn partners die flink doen en zeggen: ik ga je niet beperken, zo ben ik niet. En dan een vreselijke avond hebben als je uit bent. Het kan bijvoorbeeld fijn zijn als je tijdens het uitgaan wat laat horen en een tijd afspreekt waarop je thuiskomt. Dat geeft je partner houvast. Hoe ver ga je met rekening houden met je partner? Dat is persoonlijk en hangt ook af van de ernst van het overspel en de impact ervan.
Iedereen heeft behoefte aan autonomie en privacy, je kunt dat niet helemaal opgeven. Maar door tijdelijk met minder vrijheid en privacy genoegen te nemen, maak je het je partner wat makkelijker en laat je zien dat je partner echt belangrijk voor je is. Een stel dat ik begeleidde is na een lange affaire verhuisd naar een ander deel van het land. Dat gaf rust.
7. Je aan afspraken houden
Partners hebben het gevoel dat ze alle controle kwijt zijn. En ze zullen zoeken naar manieren om weer een gevoel van controle te hebben. Vaak willen partners daarom afspraken maken, bijvoorbeeld dat je in ieder geval niet liegt. En dat je het zegt als je iets van hem of haar hebt gehoord. Of dat je de ander op social media blokkeert. Dat je zelf de ander niet opzoekt. Dat je belt als je later thuis komt, of een half jaar niet tennist als het iemand van de tennisclub is. Wees bereid om afspraken te maken, maar denk goed na welke afspraken je maakt. Je moet je er wel aan kunnen en willen houden. Als je afspraken maakt die echt niet bij je passen, is de kans groot dat het mis gaat. Dat maakt het alleen maar moeilijker voor je partner.
8. Zie de ander niet meer. Voorkom terugval
Als je een affaire had en deze is abrupt geëindigd doordat je bent betrapt, kan het lastig zijn de ander los te laten. De kans dat je op een zwak moment toch weer contact zoekt is dan aanzienlijk. Om deze kans te verkleinen kun je het beste goed afscheid nemen van de ander. Dat is moeilijk voor je partner en het is dan ook verstandig dit op een neutrale plek te doen. Dus niet bij de ander thuis of in een hotel. Daarna is het net als bij iemand die afkickt van alcohol: niet meer naar een bar gaan, oftewel: niet denken dat je een onschuldig appje kunt sturen: hoe gaat het met je? Of op zo’n appje reageren.
Bedenk ook: wat ga je doen als je de neiging hebt weer contact te zoeken? Hoe leid je jezelf dan af? Je kunt bijvoorbeeld gaan hardlopen of iemand bellen. Visualiseer dit een paar keer, dat helpt je op een zwak moment. Verder helpt het als jij ook van je hart geen moordkuil maakt en vertelt hoe het voor jou is om de ander niet meer te zien. Ik merk in mijn praktijk dat mensen die zichzelf helemaal wegcijferen voor hun partner, juist eerder een terugval hebben. Neem ook een goede vriend(in) in vertrouwen om over je gevoelens te praten.
9. De oorzaak achterhalen en aanpakken
Je partner wil vast weten waarom je bent vreemdgegaan. Het is ook voor jezelf belangrijk dit te achterhalen. De antwoorden op die vraag bieden immers richting: wat moet er veranderen om dit in de toekomst te voorkomen. Is het je zelfbeeld? Heb je meer (diepere) verbinding met je partner nodig? Moet je met stress leren omgaan? Zijn jullie uit elkaar gegroeid? Heb je behoefte aan meer waardering of aandacht? Heb je behoefte aan een spannender seksleven? Wil je meer leuke dingen gaan doen? Wat is het bij jou? Er is bijna nooit één aanleiding om vreemd te gaan. Het helpt je partner als hij of zij ziet en hoort dat je hiermee bezig bent, het is dus verstandig om er open over te zijn. En om hulp te zoeken als je iets zelf niet kunt veranderen. Gebruik de oorzaken niet als excuus voor het overspel, maar als handvatten om aan te pakken wat er niet goed zat.
10. Werken aan je relatie
Je relatie heeft schade opgelopen. En misschien was je relatie al niet goed (genoeg). Je relatie heeft nu veel aandacht nodig, hoe ga je daar prioriteit aan geven en tijd voor maken? Hoe wil je investeren in je relatie? Je kunt extra goed voor je partner zorgen; vraag wat vaker wat hij of zij wil drinken, neem wat werk uit handen, ga vaker koken, boodschappen doen. Ook kun je initiatief nemen om meer met elkaar te doen, bijvoorbeeld uit eten of naar een concert gaan. De ene partner wil verwend worden met bloemen, de ander zal ze in je gezicht smijten. Probeer dat aan te voelen, maar durf ook risico’s te nemen. Beter iets fout inschatten dan niets doen. Dit werkt allemaal alleen als je ook wilt praten, anders wordt het een doekje voor het bloeden. Als je partner ziet dat je je best doet voor jullie relatie, helpt dit het vertrouwen herstellen.
11 Wat níet doen om vertrouwen te herstellen?
De don’ts staan hier en daar al in deze tekst beschreven. Ik zet ze nog even op een rij: niet liegen, geen contact hebben met de ander, niet het gesprek over het overspel vermijden, niet defensief reageren op boosheid, het vreemdgaan niet kleiner maken, niet krampachtig met je telefoon omgaan of vaag doen over afspraken met vrienden, niet je partner uit de weg gaan uit angst voor afwijzing of escalatie (dan krijg je dit juist), geen afspraken maken waar je je niet aan kunt houden, niet zuchten als je partner er (weer) over wil praten en nooit zeggen dat je partner er nu maar eens overheen moet zijn.
Tot slot: Bij mensen die als kind ouders hadden, waar ze op konden rekenen, is het eenvoudiger om het vertrouwen te herstellen dan bij mensen die dat niet hadden. Als je ouders of verzorgers niet genoeg aansloten op jouw emoties en behoeften, of je zelfs verwaarloosden, dan ontwikkel je als kind een negatief beeld van anderen en/of jezelf. Dat kan ook ontstaan door latere trauma’s, bijvoorbeeld door gepest te worden (maar dat komt vaak al door een slechter zelfbeeld als gevolg van gebrek aan, te voorwaardelijke of wispelturige liefde van ouders/verzorgers). Het overspel bevestigt dan het beeld wat je al had: dat jij niet goed genoeg bent en/of dat je niet op anderen kunt rekenen. Het is moeilijk om dan weer te geloven dat je echt de moeite waard bent voor je partner, of dat je partner je niet opnieuw laat vallen. Als het vertrouwen maar niet terug komt, kun je daar hulp bij zoeken van een relatietherapeut.
