Wantrouwen na ontrouw

“Elke keer als mijn vriend zijn telefoon pakt of later thuiskomt, schiet ik in de stress.”
“Ik wil mijn man niet controleren, maar toch doe ik het steeds weer.”
“Ik wil mijn vriendin weer vertrouwen, maar het lukt me niet, ik weet niet goed meer wie zij is.”

Dit zijn een paar voorbeelden uit mijn praktijk, waarmee ik wil zeggen: wantrouwen is normaal na overspel. En erg vervelend, het geeft veel stress en vaak ook gedoe in een relatie.

Wantrouwen na ontrouw is één van de grootste uitdagingen

Wantrouwen na ontrouw is één van de grootste uitdagingen voor stellen die worstelen met problemen door vreemdgaan. Ik merk vaak dat als de wond is geheeld en de oorzaken zijn aangepakt, het wantrouwen blijft. Daar kunnen stellen wanhopig van worden. Zelfs als je ziet dat je partner enorm veel spijt heeft en jullie open praten, kan het gevoel van achterdocht en angst steeds weer terugkomen. Dit betekent niet dat jij te wantrouwig bent, maar is een normale reactie op overspel. Dit is een psychisch beschermingsmechanisme. Als je wantrouwt, blijf je alert zodat je een nieuwe klap kunt voorkomen: deze keer zul je het wel meteen doorhebben.

Waarom is vertrouwen na vreemdgaan zo moeilijk?

Wanneer je partner vreemdgaat, wordt de relatie onveilig. In een veilige relatie rekenen partners op elkaar, ze zorgen voor een gevoel van zekerheid bij elkaar: ik kan op jou rekenen, ik ben belangrijk voor jou, ik ben veilig bij jou. Ontrouw schaadt die basisveiligheid. Dit zorgt ervoor dat je stresssysteem aan gaat. Zelfs als je partner zegt dat hij/zij nooit meer vreemd zal gaan, voelt je lichaam dat anders. Wantrouwen is dus heel fysiek, je brein geeft steeds alarmsignalen af, je blijft alert en je lijf blijft gestresst. Door die alertheid, valt je van alles op en kun je helemaal in paniek schieten als bijvoorbeeld je partner lang op zijn telefoon zit of later thuis komt dan gezegd.

Door hechting reageren mensen verschillend op vreemdgaan:

Als je je als kind al niet veilig (genoeg) aan je ouders hebt kunnen hechten, bijvoorbeeld omdat zij emotioneel afwezig waren, niet goed op jou afstemden of erger, dan hakt overspel er dieper in. Je hechtinsgsstijl beïnvloedt hoe je reageert op ontrouw.

Angstig gehechte mensen kunnen obsessief bezig zijn met het overspel. Ze hebben moeite om gerustgesteld te worden. Ze blijven alert op tekenen dat het weer misgaat. Als je angstig gehecht bent, kan je neiging zijn om steeds bevestiging te zoeken (“Hou je echt van me?”), maar tegelijk heb je moeite hebben om het te geloven.
Vermijdend gehechte mensen kunnen zich juist afsluiten. Ze willen het niet over hun pijn hebben en kunnen zich emotioneel terugtrekken. De angst om opnieuw gekwetst te worden, maakt dat zij afstand.
Gedesorganiseerde hechting. Mensen met deze hechtingsstijl wisselen bovenstaande reacties af. Het ene moment zoeken ze bevestiging of proberen ze controle te krijgen, het volgende moment nemen ze emotioneel afstand en worden ze onbereikbaar.
Veilig gehechte mensen worstelen ook met wantrouwen, maar hebben vaak meer vertrouwen in hun eigen veerkracht en in de mogelijkheid tot herstel.

Hoe ga je om met wantrouwen na ontrouw?

1. Verwacht niet dat vertrouwen vanzelf terugkomt
Veel mensen denken: In de loop van de tijd, zal het wantrouwen vanzelf verdwijnen. Maar vertrouwen is geen passief proces, het is iets waaraan je moet werken. Dit betekent dat zowel jij als je partner moeten werken aan openheid en emotionele veiligheid. Dit betekent dat jullie open en veilig over gevoelens en behoeften kunnen praten, zodat je daar samen goed mee om kunt gaan. Ook is het belangrijk dat degene die is vreemdgegaan eventuele persoonlijke problemen aanpakt, zoals zelfbeeld, angsten, etcetera.

2. Geef je gevoelens ruimte, zonder erin te blijven hangen
Het is normaal om boos, verdrietig en bang te zijn. Duw je emoties niet weg, maar probeer er ook niet mee samen te vallen en erin te blijven hangen. Als dat gebeurt, leid jezelf dan steeds af om dit patroon te doorbreken. Vraag jezelf af: Wat heb ik nodig om me veiliger te voelen? Misschien heb je duidelijkheid nodig, misschien meer openheid, of misschien steun van je partner op momenten dat je onzeker bent of stress hebt.

3. Vraag transparantie zonder controle
Het is logisch dat je na ontrouw meer transparantie nodig hebt. Dit betekent dat je partner open en eerlijk moet zijn. Maar er is een verschil tussen gezonde openheid en verstikkende controle. Als je steeds je partner’s telefoon controleert of GPS-tracking gebruikt, hou je je wantrouwen in stand in plaats van het te verminderen. Vertrouwen groeit door eerlijkheid en betrouwbaarheid, niet door controle. Mijn mening is wel dat als je partner nadat het vreemdgaan is uitgekomen weer contact had met de ander en hierover niet open was of loog; het redelijk is om een tijdje inzage in zijn locatie, zijn telefoon en laptop te willen. Dit kan jouw stress verlagen. Dit geldt ook als vreemdgaan een patroon is. Uiteindelijk moet je dit wel weer loslaten.

4. Bouw samen aan een veilige relatie
Door opnieuw een diepe emotionele verbinding aan te gaan. Dit betekent:

Je partner moet laten zien dat hij/zij je gevoelens serieus neemt. Geen “Je moet me gewoon vertrouwen”, maar “Ik begrijp dat je bang bent en ik wil je helpen je weer veilig te voelen.”
Jij mag je angsten en pijn uiten, zonder veroordeeld te worden.
Jullie werken actief gewerkt samen aan een gevoel van: ik kan op jou bouwen en jij op mij, wij zijn belangrijk voor elkaar en daar kan niemand tussen komen.

5. Werk aan je eigen zelfvertrouwen en veiligheid
Hoewel je partner een rol speelt in het herstellen van vertrouwen, is het ook belangrijk om zelf een gevoel van zekerheid en kracht terug te vinden. Vraag jezelf af: Wat maakt dat ik me zelfstandig en veilig voel in mijn leven? Hoe kan ik mezelf dat geven, los van mijn partner? Werk aan je eigen zelfstandigheid, eigenwaarde, assertiviteit en zoek steun zoekt bij vrienden, familie of een therapeut. Hier lees je meer over je onzeker voelen na vreemdgaan.

Kun je ooit weer volledig vertrouwen?

Ja, de stress en angst en achterdocht zal verdwijnen. Maar in plaats van te denken dat overspel jou nooit kan overkomen, besef je nu wel dat er gevoelens voor een ander kunnen komen. Je vertrouwt er echter op dat jullie eerlijk zijn tegen elkaar en de relatie voorrang geven. Jullie kunnen goed praten, eerlijk blijven, en samen moeilijke situaties doorstaan.

Vertrouwen groeit niet door perfecte woorden, maar door consequente daden. Als je partner betrouwbaar is, open is, je gevoelens serieus neemt en zijn eigen issues aangaat, kun je stap voor stap het vertrouwen weer opbouwen.

En misschien wel het belangrijkste:
Vertrouwen na ontrouw is niet alleen vertrouwen in je partner, maar ook opnieuw leren vertrouwen in jezelf; in je intuïtie, dat je grenzen stelt voor jezelf en je eigen veerkracht.