De woede kan na vreemdgaan zeer groot zijn. Het kan moeilijk zijn die woede te verwerken. Ook kun je bang zijn voor de woede van je partner. Ik leg in deze blog uit wat woede is, waarom de woede zo groot is na vreemdgaan en hoe je ermee om kunt gaan. Ook als je ‘gewoon’ boos bent is deze blog voor jou.
Vreemdgaan leidt tot enorm sterke emoties: wanhoop, angst, woede, boosheid, intens verdriet, afkeer en nog veel meer emoties. Het is een emotionele achtbaan. Overspel raakt ons ten diepste. Degene die je moet kunnen vertrouwen, waar je je kwetsbaar bij hebt opgesteld, aan wie je je hebt verbonden, heeft je bedrogen. Dat raakt je in al je vezels. Je bent je veiligheid kwijt, het kan voelen alsof je een vrije val maakt en je nergens aan kunt vastgrijpen. Je verleden is niet wat je dacht, je partner is niet wie je dacht en ook je toekomst is onduidelijk. Geen wonder dat woede veel voorkomt na vreemdgaan. Omdat woede wellicht de lastigste emotie is na overspel, ga ik er in deze blog en video op in.
De functie van woede na vreemdgaan
Boosheid komt in verschillende gradaties. Aan het ene eind van het spectrum staat irritatie en aan het andere eind woede. Woede is dus hele sterke boosheid. Alle vormen van boosheid gaan over hetzelfde: iemand overschrijdt een grens van jou. Hij doet iets wat niet in jouw belang is, wat jou kwetst of je leven schaadt. Dat is met vreemdgaan in sterke mate het geval, vandaar dat de woede ook groot kan zijn. Boosheid geeft energie en die energie heb je nodig om voor jezelf op te komen. Dat is de functie van boosheid. Omdat het vreemdgaan al is gebeurd, kun je je machteloos voelen. Dat maakt de woede nog groter: je kunt het niet veranderen, je had en hebt geen controle.
Er zit meer achter woede
Boosheid of woede is een secundaire emotie, die altijd een andere emotie – kwetsbare- emotie overdekt. Ik beschreef hierboven al dat vreemdgaan je een onveilig gevoel geeft. Je bent veel kwijt, je leven staat op de kop. Dat roept ook angst en verdriet op, en soms schaamte. De boosheid heeft als functie om de angst en het verdriet nog niet ten diepste te voelen. Als we onveilig zijn moeten we overleven, dat zit in onze genen. Pas als er weer wat veiligheid is, kunnen emoties die ons kwetsbaar maken gevoeld worden. Volgens de rouwcurve van Kubler Ross ga je bij rouw door verschillende fasen: ontkenning, boosheid, verdriet, acceptatie. In de praktijk is dit niet zo’n lineair proces en komt het ook voor dat emoties door elkaar heen lopen. Bij de een gaat het proces sneller dan bij de ander. het is in ieder geval belangrijk niet in de woede te blijven hangen en verdriet aan te gaan.
Woede goed uiten
Misschien heb je als kind goed je boosheid leren uiten, dan heb je nu geen probleem. Maar er zijn veel mensen die hun boosheid onderdrukken, bijvoorbeeld omdat ze bang zijn dat hun partner weggaat. Dit helpt op de korte termijn misschien wel de gemoederen bedaren, maar op de lange termijn kan de onderdrukte woede je verteren of er alsnog uitkomen. Het is dus belangrijk boosheid te uiten. Dit kun je doen door te vertellen wat je het meest boos maakt. Bijvoorbeeld: ik ben het meest boos omdat je zoveel achter mijn rug om hebt gedaan. Of: ik ben woedend op je, omdat je ons gezinsleven op het spel hebt gezet. Wat ook helpt is benoemen welke emoties er nog meer zijn: “ik ben woedend op je omdat ik mij onbelangrijk voor je voel en erg gekwetst ben.’
Woede kan de relatiecrisis verergeren
Hoewel woede bedoeld is om voor jezelf op te komen, kan het ook nog meer schade toebrengen aan de relatie. Dat gebeurt als de boosheid op een verkeerde manier wordt geuit. Denk aan hele nare dingen zeggen of doen of zelfs fysiek geweld gebruiken. Voorbeelden zijn: andere sloten op de deur doen, de kinderen vertellen hoe slecht hun vader/moeder is, de loopbaan van de overspelige partner beschadigen door de werkgever of collega’s op de hoogte te stellen, of de ander voor het ergste uitmaken. Hoe groot het verraad ook is, deze manier van boosheid uiten werkt averechts. In blinde woede kan dit je misschien niets schelen, maar je kunt er achteraf spijt van krijgen.
Woede beheersen
Het kan heel moeilijk zijn om je woede te beheersen. Dat komt omdat bij sterke emoties ons limbische brein is geactiveerd. Dit deel van het brein is lang geleden in de evolutie ontstaan en wordt ook wel ons emotionele brein genoemd. Bij sterke emoties is dit deel van het brein geactiveerd en dit onderdrukt de werking van ons denkende brein (prefrontale cortex, later in de evolutie ontwikkeld). We zien dan niet goed hoe we bezig zijn en overzien de gevolgen van ons gedrag niet. We reageren instinctief. Als je merkt dat je je woede niet kunt beheersen, ga dan uit contact. Breek het gesprek af en loop de kamer uit. Je kunt ook met je partner afspreken dat jullie de communicatie stoppen als de boosheid te hoog oploopt. Je kunt het op een later moment opnieuw proberen. Zoek hulp als dit niet lukt.
Woede verminderen
Door de boosheid is er veel adrenaline in je lichaam. Dit hormoon maakt je klaar om te vechten, daar is woede evolutionair voor bedoeld: voor jezelf opkomen. Echter wordt je leven nu niet bedreigd, ook al voelt het misschien wel zo. Vechten is niet noodzakelijk (voor jezelf opkomen wel). De adrenaline in je lijf kan je een opgefokt gevoel geven, alsof je overkookt. Als je een uitlaatklep vindt voor deze adrenaline, door te bewegen, gaat je lichaam weer rustiger voelen. Je kunt stevig gaan wandelen of hard gaan fietsen en dan langzaam het tempo vertragen. Het helpt om je aandacht zoveel mogelijk op de omgeving te richten om los te komen van de negatieve gedachten. Uit onderzoek blijkt dat heftige sporten als boksen zorgt voor meer adrenaline, beter is wat rustiger bewegen.
Woede verwerken
Woede onderdrukken kan erg slecht voor je zijn. De kans is ook groot dat het maar even lukt: je duwt de bal diep onder water, waarna die onbeheerst en krachtig omhoog komt. Wat helpt bij het verwerken van woede is nagaan wat je nou zo raakt. Wat doet het vreemdgaan met je? Misschien geeft het je het gevoel dat je niet aantrekkelijk bent, dat je niet belangrijk bent, niet goed genoeg, niet leuk genoeg, of wat dan ook. Ook dit kun je uiten. Je kunt ook steun zoeken. Dat kan lastig zijn bij overspel, maar misschien kun je iemand in vertrouwen nemen.
Bang voor woede
Veel mensen zijn bang voor de woede van hun partner. Dat is menselijk; als iemand boos is, maakt die zich als het ware groter, waardoor jij je kleiner en kwetsbaarder kunt voelen. De ander is moeilijker te bereiken en onvoorspelbaarder dan normaal. Dat is eng. Het helpt om je te realiseren dat onder de boosheid angst en verdriet zit. Ook al ben je bang voor de boosheid van je partner, maak je niet klein, kruip of loop niet weg, vecht niet terug, maar ga het aan. Behalve als de boosheid echt bedreigend is. Je kunt ook je eigen gevoel benoemen: ik vind het moeilijk nu naar je te luisteren omdat ik stress heb van je boosheid, maar ik probeer het.
Woede incasseren
Als je bent vreemdgegaan en je partner is woedend is het belangrijk dat je de boosheid incasseert. Luister naar wat je partner zegt, herhaal het en leef je in. Erken je fout en vraag wat je kunt doen. Beloof niets wat je niet kunt waarmaken, maar vraag wat je partner nodig heeft en probeer dat te geven. Als je partner zich verbaal of fysiek agressief gedraagt, is het belangrijk dat je grenzen stelt. Je kunt aangeven dat je de boosheid begrijpt, maar dat ‘dit’ jullie niet gaat helpen. En zoals ik eerder beschreef kan het verstandig zijn uit contact te gaan, of zelfs tijdelijk apart te gaan wonen als de woede onbeheersbaar is.
Ik begeleid mensen met problemen door vreemdgaan, met individuele coaching of relatietherapie.
